Tranh chấp thế quyền: Ai nên kiện bên thứ ba?

Nguyên tắc thế quyền trong Bảo Hiểm TNDS

Theo Điều 49 Luật Kinh doanh bảo hiểm, nguyên tắc thế quyền được quy định rõ ràng: “Trong trường hợp người thứ ba có lỗi gây thiệt hại cho người được bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm đã trả tiền bồi thường cho người được bảo hiểm, thì người được bảo hiểm phải chuyển quyền yêu cầu người thứ ba bồi hoàn khoản tiền mà mình đã nhận bồi thường cho doanh nghiệp bảo hiểm.”

Tuy nhiên, trên thực tế, một số doanh nghiệp bảo hiểm lại yêu cầu khách hàng phải tự khởi kiện bên thứ ba ra tòa. Chỉ khi có bản án từ tòa án, họ mới chấp nhận thế quyền và thực hiện bồi thường. Đây là cách tiếp cận không đúng luật, gây nhiều bất cập và khó khăn cho khách hàng.

Thế quyền: Bản chất và trách nhiệm

Khi xảy ra vụ tai nạn, nếu bên thứ ba được xác định là có lỗi, trách nhiệm pháp lý đã được làm rõ thông qua:

• Kết luận của cơ quan công an: Quá trình giải quyết vụ tai nạn của cơ quan chức năng xác nhận lỗi thuộc về bên thứ ba.
• Kết quả giám định từ chính công ty bảo hiểm: Khi giám định hiện trường, doanh nghiệp bảo hiểm xác định nguyên nhân tổn thất và bên có lỗi, đây là cơ sở để thế quyền.

Trong trường hợp này, doanh nghiệp bảo hiểm chỉ cần hướng dẫn chủ xe thực hiện văn bản chuyển quyền yêu cầu bồi hoàn cho mình. Việc khởi kiện bên thứ ba để đòi lại khoản bồi hoàn sau đó là trách nhiệm của công ty bảo hiểm, không phải của khách hàng.

Hiểu đúng về quyền thế quyền

Thế quyền thực chất là lợi ích dành cho doanh nghiệp bảo hiểm, cho phép họ đòi lại số tiền đã bồi thường từ bên thứ ba có lỗi. Tuy nhiên, quyền này chỉ phát sinh khi:

1. Doanh nghiệp bảo hiểm đã trả tiền bồi thường cho khách hàng.
2. Khách hàng đồng ý chuyển giao quyền yêu cầu bồi thường từ bên thứ ba cho doanh nghiệp bảo hiểm.

Nếu công ty bảo hiểm chưa bồi thường, họ không có cơ sở để yêu cầu thế quyền. Việc này đảm bảo rằng chỉ khi doanh nghiệp bảo hiểm chịu tổn thất tài chính, họ mới được hưởng quyền lợi pháp lý để đòi lại từ bên thứ ba.

Nhầm lẫn trong thực tiễn

Một số doanh nghiệp bảo hiểm hiện nay lại hiểu sai hoặc áp dụng sai nguyên tắc thế quyền bằng cách:

• Ép khách hàng tự khởi kiện bên thứ ba: Điều này trái với bản chất của thế quyền, bởi khách hàng đã chuyển quyền yêu cầu bồi thường cho công ty bảo hiểm.
• Gắn điều kiện bản án tòa án: Một số công ty bảo hiểm chỉ nhận thế quyền và thực hiện bồi thường khi có bản án từ tòa án. Đây là cách tiếp cận sai, vì quyền yêu cầu bồi hoàn đã được xác lập ngay khi có kết luận của cơ quan công an hoặc kết quả giám định từ công ty bảo hiểm.

Việc ép khách hàng tự kiện bên thứ ba không chỉ gây thêm gánh nặng về tài chính và thời gian cho khách hàng mà còn đi ngược lại mục tiêu bảo vệ lợi ích của người mua bảo hiểm.

Công ty bảo hiểm phải làm gì?

Để đảm bảo tính đúng đắn và minh bạch trong việc thực hiện thế quyền, doanh nghiệp bảo hiểm cần:

1. Xác định lỗi rõ ràng: Ngay khi xảy ra tai nạn, công ty phải nhanh chóng giám định, xác minh lỗi của bên thứ ba mà không chờ kết luận của cơ quan công an.
2. Hỗ trợ khách hàng: Hướng dẫn khách hàng chuyển giao quyền yêu cầu bồi thường cho công ty thông qua văn bản rõ ràng.
3. Chủ động thực hiện quyền thế quyền: Sau khi đã bồi thường cho khách hàng, doanh nghiệp bảo hiểm cần chủ động khởi kiện hoặc làm việc với bên thứ ba để đòi lại số tiền bồi hoàn, thay vì đẩy trách nhiệm này sang khách hàng.

Quyền thế quyền là công cụ pháp lý giúp doanh nghiệp bảo hiểm đòi lại số tiền bồi thường từ bên thứ ba có lỗi. Tuy nhiên, doanh nghiệp chỉ có quyền thực hiện điều này sau khi đã bồi thường cho khách hàng. Việc ép khách hàng tự khởi kiện hoặc gắn điều kiện bản án tòa án là không đúng luật và làm xói mòn niềm tin của khách hàng đối với các dịch vụ bảo hiểm.

Doanh nghiệp bảo hiểm cần hiểu rõ trách nhiệm và quyền lợi của mình để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và bảo vệ tối đa quyền lợi của người mua bảo hiểm.